Fëmijëria jonë

Nga Ermira Xhomaqi

Që atëherë e kam kuptuar që ne i përkisnim atyre fëmijëve me të cilët prindërit nuk mbanin “sekrete”, nuk na largonin kur flisnin për politikë. Ata diskutonin dhe ne ishim aty pranë sobës së druve, me ndonjë libër në dorë dhe i dëgjonim të gjitha… Nuk di si do të kisha vepruar në vend të tyre, por jam e sigurt për diçka: kjo nuk ishte një rastësi, kjo ishte një zgjedhje e prindërve tanë.
Ata mendonin se të kuptuarit e atyre që ndodhnin rreth nesh, do të na sillnin ndoshta më shumë vuajtje, por kjo do të na hapte sytë për të kuptuar më mirë epokën dhe kohën në të cilën jetonim.
Kohën e “kulakëve” dhe të “familjeve të prekura”, kohën e “njollës” në biografi dhe të “luftës së klasave”, kohën e burgjeve, të pushkatimeve, të kampeve të internimit dhe të dëbimit, demaskimeve në mes të qytetit, kohën e “pushtetit popullor”, të kongreseve të partisë dhe të planeve 5-vjeçare, kohën e kolektivizimit dhe të reformës agrare.
Kohën e rezultatit përfundimtar 99.99% në votime dhe të parrullave: “Ç’do populli bën Partia dhe ç’thotë Partia bën populli (!!!)”. Kohën kur në atë laborator të izoluar të socializmit u krijua “Njeriu i Ri”, një nga arritjet më të mëdha të komunizmit.
Prindërit tanë donin që ne të kuptonim mirë kohën e çmëndurisë marramëndëse, kur nuk besohej më në fé por në marrëzi, kur shumë njerëz humbën arsyen në tmerrin e torturave të hetuesisë dhe pavionet e psikeatrisë u mbushën me djalosharët “e rrezikshëm” që duheshin zhdukur.
Kohën kur nuk kishte kufi midis luftës dhe paqes… Ne ishim gjithmonë në luftë kundër armikut “të brendshëm dhe të jashtëm”… krimi ishte kthyer në normalitet dhe vrasja quhej ”fitore” …
Fitore ndaj kujt ?! Fitore kundër kujt ?! …
Prindërit tanë donin që ne të kuptonim mirë atë kohë kur në shkolla nuk na mësonin ç’ishte liria, por na thonin vetëm se duhej të vdisnim për të. Kohën kur mësuesit tanë kishin frikë të na jepnin fletë lavdërimi, të na dërgonin në konkurse dhe olimpiada kombëtare dhe shpesh nguronin të na vinin notën e merituar.
Kohën kur as që e mendonim se mund të hapeshin një ditë dyert e Universitetit edhe pse gjithë 10-ta, dhe në parim shkollimi ishte e drejtë e të gjithëve.
Prindërit tanë mendonin se ne duhej të kuptonim mirë atë kohë kur ne të heshtur lexonim gazetat, dëgjonim lajmet dhe nuk flisnim dot, nuk thonim dot asgjë, sepse nuk e dinim ç’mendonte miku që kishim në krahë dhe ruanim njëri-tjetrin sikur të ishim gardianë.
Prindërit tanë donin që ne të kuptonim mirë kohën e frikës, atë kohë kur ne grisnim ditaret dhe donim të arratiseshim nga ai vend, pa ditur ku mund të shkonim …
Kohën kur duhet të dashuronim vetëm sipas direktivave të partisë, ose më mirë të them kur nuk mund të dashuronim dot fare …
Prindërit tanë donin që ne të kuptonim mirë atë epokë, … epokën që vrau dhe shkatërroi përfundimisht një pjesë të jetës sonë.
Ne të gjithë të asaj epoke, e njohim shumë mirë njëri – tjetrin, edhe pse sot jetojmë në vënde të tjera dhe flasim gjuhë të huaja, sepse ne jemi, por edhe nuk jemi si gjithë të tjerët. Ne kemi “gjuhën tonë të përbashkët”, fjalorin tonë të veçantë që i duket aq i çuditshëm dhe i pakuptueshëm një perëndimori.
Ne, të rriturit në socializëm e ruajmë në mënyrë të pathjeshtueshme raportin me atë kohë dhe nuk çuditemi aspak kur shohim se megjithatë dhe fatkeqësisht, nostalgjia bile edhe dashuria për atë epokë jeton ende sot.
Ndaj që të tregosh një histori të atyre viteve sot, nuk është e lehtë… të duhen padyshim përjetimet por edhe fakte, dokumenta, ngjarje, emra dhe dëshmitarë, dosje, mbushur me proçes verbale, data, deklarata dhe shkresa pafund… sepse historia fillon dhe ri-fillon gjithmonë me një dëshmitar të ri, me një ngjarje të re…
Paris, 2016
*Fragment nga libri në botim “Përtej harrimit”