Demokracia false që po e çon Shqipërinë në diktaturë.

Nga Dr. Enriko Ceko

Indeksi i demokracisë, zhvilluar nga Economist Intelligence Unit (EIU) dhe që synon matjen e gjendjes së demokracisë në vendet e ndryshme të botës, fillimisht është publikuar për herë të parë në vitin 2006 dhe më tej është llogaritur për çdo vit, përfshirë edhe Shqipërinë.

Indeksi bazohet në 60 indikatorë të grupuar në pesë kategori që janë procesi zgjedhor (1), pluralizmi (2), liritë civile (3), funksionimi i qeverisjes (3), pjesëmarrja politike (4) dhe kultura politike (5), që në fund të fundit masin pluralizmin, liritë civile dhe kulturën politike dhe mbi këtë bazë të këtyre tre karakteristikave vendet klasifikohen në katër kategori që janë: demokraci të plota (1), demokraci me të meta (2), regjime hibride (3) dhe regjime autoritare (4).

Demokracitë e plota janë vende ku liritë qytetare dhe liritë themelore politike jo vetëm që respektohen, por gjithashtu përforcohen edhe nga një kulturë politike e favorshme për lulëzimin e parimeve demokratike. Këto kombe kanë një sistem të vlefshëm kontrolli dhe balancimi pushtetesh të pavarura, vendimet e të cilëve zbatohen. Qeveritë në këto vende funksionojnë në mënyrë adekuate dhe media është e lirë dhe e pavarur. Në këto vende ka vetëm disa probleme të kufizuara të funksionimit të demokracisë, por gjithëshka është në përmirësim të vazhdueshëm.

Demokracitë me të meta janë ato vende ku zgjedhjet janë të drejta dhe të lira dhe liritë themelore civile nderohet, por mund të kenë çështje të ndryshme që tregojnë se demokracia ka probleme (p.sh. shkelje të lirisë së medias). Sidoqoftë, këto vende kanë gabime të rëndësishme në aspekte të tjera demokratike, duke përfshirë kulturën politike të pazhvilluar, nivelet e ulëta të pjesëmarrjes në politikë dhe çështjet e funksionimit jo të plotë dhe jo të mirë të qeverisjes.

Regjimet hibride janë vende ku ekzistojnë parregullsi në zgjedhje duke i penguar rregullisht ato që të jenë të drejta dhe të lira. Këto vende zakonisht kanë qeveri që ushtrojnë presion mbi kundërshtarët politikë, pushtet gjyqësor jo të pavarur dhe kanë nivel të lartë korrupsioni, presion të hapur ndaj medias, sundim anemik të ligjit dhe gabime të theksuara juridike dhe në sferat e kulturës politike, që është e të pazhvilluar, kombinuar me nivel të ulët të pjesëmarrjes së qytetarëve në politikë dhe në çështjet e funksionimit të qeverisjes.

Regjimet autoritare janë vende ku pluralizmi politik është zhdukur ose është jashtëzakonisht i kufizuar. Këto vende shpesh janë diktatura absolute ku mund të ketë disa institucione konvencionale të demokracisë por me rëndësi të vogël, ku shkeljet dhe abuzimet e lirive civile janë të zakonshme, zgjedhjet (nëse ndodhin) nuk janë të drejta dhe nuk janë të lira, mediat shpesh janë në pronësi shtetërore ose kontrollohen nga grupet e lidhura me regjimin në pushtet, gjyqësori nuk është i pavarur dhe prania e censurës është e dukshme, së bashku me shtypjen e hapur të kritikës ndaj qeverisjes.

Tabela e mëposhtëme jep numrin e vendeve dhe përqindjen e popullsisë botërore sipas tipit të regjimit për vitin 2017.